Unix là gì? Có gì ở hệ điều hành thuộc thế hệ sơ khai này?

1. Unix là gì

Unix là một hệ điều hành (OS) đa người dùng, đa nhiệm được phát triển tại AT&T Bell Labs vào cuối những năm 60 của thế kỷ 20. Nó được thiết kế nhằm phục vụ riêng cho các lập trình viên và sau đó đã trở thành hệ điều hành hàng đầu cho các máy trạm, máy tính di động nhờ sự mạnh mẽ và linh hoạt của nó. 

Unix ít phổ biến trên thị trường máy tính cá nhân hơn so với các thiết bị chuyên nghiệp. Tuy nhiên, các bản phân phối khác của Unix như FreeBSD, Mac OS, Linux đã khiến các triết lý của Unix trở thành một xu hướng chủ đạo. Minh chứng cho việc đó là các hệ điều hành ngày nay như Android, IOS, OS X, Mac OS, Orbis OS, Chrome OS, Linux đều được phát triển trên nền tảng của Unix và được gọi chung là “Unix-like”.

Hệ thống Unix phát triển mạnh hơn khi hệ điều hành Unix ngày càng phổ biến trong giới học thuật. Lúc đó, người dùng tự thêm các công cụ cá nhân của họ vào hệ thống và chia sẻ chúng cho đồng nghiệp của mình. Qua thời gian phát triển của mình, hệ thống Unix có thêm tính di động, đa tác vụ và cho phép nhiều người dùng trong một cấu hình thời gian, chứ lúc sơ khai thì nó không được tạo ra có những tính năng này.

Mặc dù Unix có giao diện đồ họa tương tự Windows của Microsoft là GUI, giúp người dùng sử dụng dễ dễ dàng. Nhưng để có thể thao tác các hoạt động của Unix thì bạn phải nắm rất nhiều các kiến thức khác nhau.

2. Lịch sử của Unix

Vào những năm 1960, Unix được tạo ra bởi một nhóm nhỏ lập trình viên do Dennis Ritchie và Ken Thompson lãnh đạo. Unix là một trong những hệ điều hành đầu tiên được viết bằng ngôn lập trình C, đồng nghĩa với việc là nó có thể được cài đặt trên hầu hết máy tính nào còn tồn tại trình biên dịch C. 

Tính di động và có giá thành rẻ đã giúp Unix trở nên phổ biến trong các trường đại học. Tuy nhiên, các quy định chống độc quyền đã cấm Bell Labs tiếp thị nó như một sản phẩm toàn diện, vì vậy nó thường được coi là đắt hơn các hệ điều hành cạnh tranh khác.

Bell Labs đã phân phối hệ điều hành Unix dưới dạng ngôn ngữ nguồn của nó, cho nên bất kỳ ai sở hữu bản sao đều có thể sửa đổi và tùy chỉnh nó dựa theo nhu cầu của bản thân. Vào cuối những năm 1970, có rất nhiều phiên bản và dẫn xuất Unix được phát hành ở nhiều địa điểm khác nhau. 

Sau năm 1982, chính phủ ủy quyền tan rã, AT&T đã bắt đầu quản lý, phân phối Unix một cách nghiêm túc. Năm 1983, AT&T phát hành phiên bản đầu tiên của System V và từ đó nó bắt đầu quá trình lâu dài và gian khổ để trở thành phiên bản Unix chuẩn nhất. Ngày nay thì Unix đã được đăng ký nhãn hiệu riêng và “Single UNIX Specification” thuộc sở hữu của The Open Group. 

3. Thành phần của Unix

Hệ thống Unix được phát triển triết lý rằng sức mạnh của hệ thống đến từ mối liên quan giữa các chương trình, chứ không phải dựa trên các chương trình đó. Các chương trình Unix được viết ra nhằm thực hiện tốt một việc, còn các chương trình được viết để có thể hoạt động cùng nhau.

Do đó, những nhà phát triển Unix luôn đề cao sự đơn giản, tính di động và rõ ràng trong thiết kế của hệ thống. Với triết lý này, hệ thống Unix luôn tuân thủ các đặc trưng sau:

- Sử dụng các tệp văn bản để lưu trữ dữ liệu.

- Hệ thống tệp phân cấp.

- Nhiều các chương trình nhỏ được kết hợp với nhau thông qua trình thông dịch dòng lệnh.

- Sử dụng các tập lệnh shell.

- Tránh khiến giao diện người dùng bị khóa.

- Thực hiện một mục đích.

- Có thể tương tác rộng rãi.

Hệ thống Unix bao gồm một số thành phần, kết hợp với nhau để tạo nên một ứng dụng phần mềm độc lập, các thành phần này bao gồm:

- Một Kernel: Nó như là hạt nhân, một trái tim của hệ điều hành. Nó tương tác với hầu hết với hầu hết phần cứng và là mã nguồn bao gồm cấu hình, trình điều khiển thiết bị, cấu trúc tập tin, bộ nhớ quản lý, các cuộc gọi hệ thống,...

- File và thư mục: Tất cả các dữ liệu trong hệ điều hành Unix được tổ chức theo file. File bao gồm các trang thủ công và các tệp lớn hơn sẽ trình bày chi tiết các tệp con.

- Một môi trường phát triển cho phép người dùng tạo lại toàn bộ hệ thống từ mã nguồn. Bạn có thể xử lý các yêu cầu bằng Shell. Bạn gõ lệnh tại terminal thì Shell sẽ biên dịch lệnh đó ra và gọi chương trình bạn muốn lên. Nó sử dụng cú pháp cho toàn bộ các lệnh. Những Shell được biết đến nhiều nhất và có sẵn trong đa số phiên bản Unix là: Bourne Shell, C Shell, Korn Shell.

- Các lệnh: Các lệnh cho phép người dùng điều hướng hệ điều hành và thực hiện các hành động cụ thể, cũng như các ứng dụng tiện ích chung và bảo trì. Các lệnh Unix có rất nhiều và phân biệt chữ hoa và chữ thường. Một số lệnh cơ bản như: ls (liệt kê các tệp), mv (đổi tên hoặc di chuyển tệp), mkdir (tạo thư mục mới), cd (thay đổi thư mục), history (hiển thị lịch sử của các lệnh trước đó).

4. Tác động của Unix

Unix có tác động đáng kể đến các hệ điều hành khác và có thể được ghi nhận (toàn bộ hoặc một phần) cho những điều sau: Sử dụng ngôn ngữ cấp cao trong hệ điều hành; hệ thống tệp phân cấp; cú pháp của nó cho các biểu thức chính quy và được sử dụng rộng rãi; Unix Shell đã truyền cảm hứng cho nhiều trình thông dịch dòng lệnh sau đó; ngôn ngữ lập trình C trở nên phổ biến hơn. 

Ngoài ra, nó còn đóng góp cho việc bắt đầu chuyển động theo hướng module và khả năng tái sử dụng trong kỹ thuật phần mềm. Đồng thời góp phần vào sự bùng nổ của Internet bằng cách làm cho giao thức TCP/IP được phổ biến rộng rãi hơn, thúc đẩy khởi động phong trào phần mềm miễn phí. Hiện tại, các phần mềm máy tính miễn phí dựa trên hệ điều hành Unix như Linux và BSD cũng đang chiếm lĩnh một phần lớn thị trường.

5. Ưu điểm của Unix

Hệ thống Unix cho phép đa nhiệm với bộ nhớ được bảo vệ, do đó người dùng có thể đồng thời chạy nhiều chương trình cùng một lúc mà không có bất kỳ sự cố hệ thống nào. Một số lượng lớn các chương trình có thể được thực hiện dễ dàng với lượng bộ nhớ có khả năng tự tiết kiệm. Điều này cho thấy hệ thống bộ nhớ của Unix có mức độ hiệu quả rõ ràng.

Bất kỳ người dùng nào cố gắng đăng nhập vào hệ thống Unix cần phải được xác thực bằng mật khẩu và tài khoản hợp lý. Đồng thời nó có một số ưu điểm sau:

- Có tập hợp lớn các lệnh cho phép thực hiện tốt tác vụ cụ thể.

- Hệ điều hành chủ yếu di động nên có thể được sử dụng trên nhiều hệ thống khác nhau.

- Môi trường phát triển chương trình được tối ưu hóa đáng kể.

UNIX chắc chắn là một trong những hệ điều hành đa nhiệm chạy ổn định trên thị trường trong một khoảng thời gian dài, với nhiều nhu cầu thị trường và người dùng khác nhau. Mặc dù trải qua một thời kỳ dài của sự phát triển công nghệ, nhu cầu về hệ điều hành mã nguồn mở này vẫn nổi bật và ổn định trên thị trường bằng mọi cách có thể. Với những bạn đang băn khoăn Unix là gì cũng đã có thể giải đáp câu hỏi này cho mình, cảm ơn các bạn đã đọc bài viết.