Software Architect là gì – Tìm hiểu vai trò của Kiến trúc sư phần mềm

1. Tìm hiểu về công việc Software Architect

1.1. Software Architect là ai?

Software Architect trong tiếng Việt được hiểu tương đương với Kiến trúc sư phần mềm. Đây là một vị trí công việc đòi hỏi kiến thức chuyên môn rất sâu rộng trong ngành CNTT.

Có hàng tá định nghĩa về công việc kiến trúc sư phần mềm, nhưng nhìn chung hầu hết các định nghĩa đều công nhận rằng một người giữ vị trí này sẽ dẫn dắt tất cả các quyết định quan trọng liên quan đến việc tổ chức các hệ thống phần mềm.

Kiến trúc sư phần mềm chịu trách nghiệm xây dựng cấu trúc cấp cao của một hệ thống phần mềm, các thành phần chính của phần mềm và các giao diện của chúng. Đồng thời họ còn điều chỉnh tính tương tác của các thành phần trong cùng một hệ thống với nhau và với các hệ thống bên ngoài. Ngoài ra người Kiến trúc sư phần mềm còn xác định tầm nhìn chung hướng dẫn tổ chức và làm cơ sở cho sự hiểu biết lẫn nhau giữa tất cả các bên liên quan hợp tác để cùng phát triển sản phẩm.

Các kiến trúc sư phần mềm quan tâm đến các khía cạnh quan trọng như chức năng, hiệu suất, khả năng phục hồi, tái sử dụng, tính dễ hiểu, khả năng mở rộng, bảo mật, hạn chế công nghệ và cân bằng. Họ cũng cần đảm bảo rằng các quyết định của họ được truyền đạt và được thực hiện một cách có hiệu quả bởi cả các bên liên quan và các nhân viên kỹ thuật.

Xem thêm: Lập trình phần mềm là gì? Có nên học ngành này không?

1.2. Phân biệt Kiến trúc sư phần mềm và một số công việc khác

1.2.1. Software Architect và Senior Developer

Kiến trúc sư phần mềm (Software Architect) thường được đánh đồng với một người Lập trình viên cấp cao (Senior Developer). Tuy vậy, điều này không hoàn toàn đúng.

Trên thực tế, Kiến trúc sư phần mềm là một người có tầm nhìn xa hơn, người xây dựng bản thiết kế cho giải pháp dựa trên yêu cầu của khách hàng và liên quan đến các công nghệ sẵn có. Trong khi đó, Lập trình viên cấp cao chịu trách nhiệm đưa kế hoạch chi tiết vào thực tế, áp dụng kiến thức và kỹ năng lập trình để hiện thực hóa các thiết kế kể trên.

Tương tự như một Lập trình viên, các Kiến trúc sư phần mềm cũng viết mã code, nhưng chủ yếu để thực thi các tiêu chuẩn cho các kỹ sư để những khía cạnh khác nhau liên quan đến một phần mềm như khả năng mở rộng, hiệu suất và bảo mật sẽ không bị bỏ sót ngày từ giai đoạn đầu tiên.

1.2.2. Software Architect và Tech Lead

Trong hệ thống phân cấp nhóm tiêu chuẩn, Tech Lead – Trưởng nhóm kỹ thuật – chịu trách nhiệm giám sát các kỹ sư để đảm bảo rằng họ xây dựng sản phẩm theo định hướng của kiến trúc sư. Trưởng nhóm kỹ thuật thúc đẩy công việc chung của cả nhóm và các cải tiến đối với quá trình phát triển phần mềm. Trong khi đó, Kiến trúc sư phần mềm tập trung vào chiến lược và ghi nhớ không chỉ phiên bản sắp hoàn thành mà còn cho toàn bộ sản phẩm.

Tuy nhiên, trong các công ty nhỏ hơn, một cá nhân thường đảm nhận cả hai vai trò kể trên.

1.2.3. Software Architect và Product Manager

Kiến trúc sư phần mềm chủ yếu quyết định phương thức mà các giải pháp hoạt động bên trong. Giám đốc sản phẩm phụ trách công việc nghiên cứu các yếu tố bên ngoài như xu hướng thị trường, nhu cầu về một giải pháp cụ thể, sự cần thiết phải cải tiến và cung cấp từ các đối thủ cạnh tranh…

Nói một cách ngắn gọn hơn thì Kiến trúc sư phần mềm nghiên cứu các khả năng kỹ thuật hiện có; trong khi đó Giám đốc sản phẩm phân tích các cơ hội thị trường và tiếp thị cho một sản phẩm mới.

1.2.4. Software Architect và Project Manager

Kiến trúc sư phần mềm và Quản lý dự án (Project Manager) chia sẻ trách nhiệm với nhau về việc cung cấp các giải pháp để dự án thành công.

Tuy vậy nhiệm vụ của mỗi người vẫn có sự khác nhau nhất định. Kiến trúc sư phần mềm chịu trách nhiệm về chất lượng mã lệnh và rủi ro kỹ thuật; trong khi Quản lý dự án đảm nhận tất cả phần còn lại – cụ thể là các nhiệm vụ liên quan đến ngân sách, phạm vi và khung thời gian.

2. Trách nhiệm và nhiệm vụ của Kiến trúc sư phần mềm

Trên thực tế không có Kiến trúc sư phần mềm thuần túy vì không tồn tại chu kỳ phát triển lý tưởng. Các nhiệm vụ của họ được quyết định bởi nhiều yếu tố, từ cơ cấu tổ chức đến các nhu cầu kinh doanh cụ thể.

Nhìn chung thì một người Kiến trúc sư phần mềm sẽ đảm nhiệm những công việc sau đây.

2.1. Trong giai đoạn Khảo sát dự án

Trong giai đoạn này, Kiến trúc sư phần mềm sẽ chịu trách nhiệm xác định các nhu cầu căn bản của khách hàng và đưa ra giải pháp thiết kế phần mềm.

Kiến trúc sư phần mềm nghiên cứu các yêu cầu chức năng và phi chức năng cấp cao liên quan đến hiệu suất, bảo mật, độ tin cậy và các khía cạnh chất lượng khác. Họ cũng xem xét các ràng buộc do các yêu cầu tuân thủ đặt ra (như GDPR và CCPA để làm việc với dữ liệu cá nhân hoặc HIPAA cho phần mềm y tế).

Việc đánh giá các yêu cầu cũng phải đáp ứng đc câu hỏi: "Liệu ý tưởng có khả thi trong khung thời gian hợp lý và trên một ngân sách hợp lý không?" hay là “Giả sử, chúng tôi thấy rằng việc thực hiện theo định hướng khách hàng sẽ mất rất nhiều thời gian. Hoặc một khách hàng muốn ứng dụng của mình tải trong một phần trăm giây là điều không thể về mặt kỹ thuật. Bởi vậy, nhiệm vụ của Kiến trúc sư phần mềm là quản lý kỳ vọng và đưa ra các phương án thay thế để đạt được mục tiêu kinh doanh của khách hàng.

Sau khi đánh giá các yêu cầu ban đầu, Kiến trúc sư phần mềm còn phải đưa ra một sơ đồ hệ thống cấp cao trong đó chỉ mô tả các khái niệm và tương tác cơ bản nhất.

Kiến trúc sư cũng lựa chọn các chiến lược triển khai và ngăn xếp kỹ thuật, ước tính gần đúng giờ làm việc của nhân viên và thành lập một nhóm phát triển phần mềm cho một dự án.

2.2. Trong giai đoạn Phân tích hệ thống

Sau khi đã hoàn thành giai đoạn đầu tiên, nhiệm vụ tiếp theo của Kiến trúc sư phần mềm là xác định các yêu cầu và lập kế hoạch kiến trúc chi tiết hơn.

Khi làm việc với cấu trúc của hệ thống, một Kiến ​​trúc sư phần mềm “cứng tay” không chỉ vạch ra các cách để thực hiện ý tưởng ban đầu từ góc độ kỹ thuật, mà còn xác định các ràng buộc và rủi ro tiềm ẩn liên quan đến hiệu suất, độ tin cậy, khả năng sử dụng, khả năng hỗ trợ, bảo mật và triển khai và đưa ra các phương pháp để giảm bớt chúng.

Tóm lại, giai đoạn xây dựng là giai đoạn quan trọng nhất đối với kiến ​​trúc sư khi đưa ra những lựa chọn quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả và sự thành công của sản phẩm trong tương lai. Vào cuối giai đoạn này, kiến ​​trúc sư cung cấp bản thiết kế với các mô-đun chính, sự tương tác của chúng và các thành phần cấp thấp quan trọng nhất bên trong chúng.

2.3. Trong giai đoạn Thiết kế

Mục đích của giai đoạn này là đảm bảo rằng nhóm phát triển hiện tại có thể thực sự xây dựng giải pháp bằng cách sử dụng một công nghệ cụ thể và giải pháp này sẽ có khả năng xử lý các nhiệm vụ do các bên liên quan đặt ra. Để đạt được mục tiêu này, kiến trúc sư tạo ra khung hoạt động của hệ thống hoặc nguyên mẫu kiến trúc, bao gồm các vấn đề quan trọng nhất và giải quyết các rủi ro lớn về khía cạnh kiến trúc.

Nếu thành công, nguyên mẫu chứng minh rằng kiến trúc ổn định, và dự án là thực tế và khả thi và có thể tiên sang giai đoạn tiếp theo

2.4. Trong Giai đoạn xây dựng

Ở giai đoạn xây dựng, Kiến trúc sư phần mềm tiếp tục làm việc để thiết kế các tính năng và thành phần ít quan trọng hơn. Họ cũng đóng vai trò là người lãnh đạo, giám sát và cố vấn. Về cơ bản, họ thúc đẩy định hướng của mình về một dự án, đặt ra các tiêu chuẩn chất lượng để đảm bảo tính nhất quán giữa các nhóm, cung cấp các đoạn code để tạo thuận lợi cho quá trình phát triển và xem xét code xem có tuân thủ các quy tắc được xác định trước hay không.

Trong trường hợp các yêu cầu thay đổi và kéo theo sự trong thiết kế ban đầu, Kiến trúc sư phần mềm phải quan tâm đến các thay đổi và ngăn chặn ảnh hưởng tiêu cực của chúng đến các đặc tính mong đợi - như tốc độ, hiệu suất, khả năng xử lý khối lượng công việc cụ thể và bảo mật.

2.5. Trong Giai đoạn triển khai

Kiến trúc sư phần mềm tham gia vào việc lựa chọn các công cụ đảm bảo chất lượng (QA) và chịu trách nhiệm về việc tích hợp và triển khai liên tục.

Dựa trên kết quả kiểm tra hiệu suất, Kiến trúc sư phần mềm có thể bắt đầu thay đổi cơ sở hạ tầng hoặc cấu trúc dự án. Tuy nhiên, nếu phần mềm được thiết kế tốt ở giai đoạn đầu, những thay đổi này sẽ không dẫn đến việc xây dựng lại hệ thống khi vừa mất thời gian vừa tốn kém.

Xem thêm: Kiến trúc sư quy hoạch là gì và thông tin tuyển dụng đầy đủ nhất!

3. Kỹ năng và năng lực cần có ở một Kiến trúc sư phần mềm

Để thực hiện thành công nhiệm vụ của mình, kiến trúc sư phần mềm cần phải có chuyên môn kỹ thuật sâu và rộng. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi hầu hết họ đều xuất phát từ các vị trí kỹ thuật cao cấp.

Đồng thời, một ứng cử viên lý tưởng cho vai trò này phải có khả năng giao tiếp không chỉ với máy móc mà còn với con người. Dưới đây là danh sách các kỹ năng và năng lực cần có ở một người Kiến trúc sư phần mềm:

- Nền tảng kỹ thuật chuyên sâu

Theo quy định, một Kiến trúc sư phần mềm phải có bằng Thạc sĩ về kỹ thuật hoặc khoa học máy tính và Portfolio “khủng” bao gồm các dự án khác nhau được thực hiện bằng các công nghệ khác nhau. Công việc này thường yêu cầu kinh nghiệm lập trình từ 5 đến 10 năm.

- Kỹ năng viết code (mã lệnh)

Kiến trúc sư phần mềm chính là những người đi lên từ công việc lập trình. Họ viết các ví dụ về mã lệnh, các bằng chứng về khái niệm và các nguyên mẫu làm cơ sở cho các nhà phát triển tiếp tục làm việc với các đoạn mã này để đưa chúng vào sản xuất. Kiến trúc sư phần mềm viết mã thường xuyên hơn nhiều so với Solution Architect – người chịu trách nhiệm xử lý các khái niệm và sơ đồ cấp cao hơn.

- Kiến thức về công nghệ đám mây

Dịch vụ đám mây giúp tăng tốc độ phát triển phần mềm và cung cấp nhiều giải pháp sẵn sàng sử dụng. Một Kiến trúc sư phần mềm phải là một chuyên gia về công nghệ đám mây, biết những công cụ cần sử dụng trong từng trường hợp. Khả năng này có thể được chứng minh bằng kinh nghiệm hơn 3 năm làm việc với một nhà cung cấp dịch vụ đám mây cụ thể hoặc chứng nhận từ AWS, Microsoft Azure hoặc Google Cloud.

- Kỹ năng giao tiếp

Kiến trúc sư phần mềm thường xuyên cần phải giao tiếp với các bên liên quan, nhà phân tích kinh doanh và kỹ sư. Khả năng giải thích những kiến thức kỹ thuật bằng những thuật ngữ đơn giản là điều bắt buộc phải có nếu bạn muốn đi lên từ một Lập trình viên cấp cao hoặc Trưởng nhóm công nghệ trở thành Kiến trúc sư phần mềm.

- Khả năng lãnh đạo

Một Kiến trúc sư phần mềm cố vấn và điều phối các nhóm kỹ thuật, thúc đẩy tầm nhìn của họ về giải pháp và tiêu chuẩn chất lượng phù hợp. Để giành được sự tôn trọng và tiếng nói có trọng lượng, người Kiến trúc sư phần mềm cần phải có khả năng lãnh đạo tuyệt vời.

- Hiểu biết về lĩnh vực kinh doanh cụ thể

Nếu không có kiến thức về từng lĩnh vực cụ thể, sẽ rất khó để tạo ra một phần mềm giúp giải quyết các vấn đề kinh doanh một cách hiệu quả. Hiểu được những đặc thù của lĩnh vực đó cho phép kiến trúc sư chọn các cách tiếp cận và mô hình phù hợp nhất cũng như có tiếng nói chung với các giám đốc điều hành và đại diện doanh nghiệp, từ đó đạt được sự tin tưởng lẫn nhau.

Như vậy là bạn đã biết được những thông tin về Software Architect là gì và vai trò của họ trong các nhóm thực hiện dự án qua bài viết của work247.vn. Có thể nói người Kiến trúc sư phần mềm là linh hồn của một nhóm và đưa ra định hướng dẫn dắt cả nhóm đi đến thành công. Để làm được điều này họ cần có nền tảng kiến thức chuyên môn tuyệt vời và giàu kinh nghiệm làm việc.