[Góc định hướng] Ngành Khoa học vật liệu ra làm gì? Ở đâu?
Tác giả: Nguyễn Hà Linh
Để làm cho bất kỳ thiết bị, cấu trúc hoặc sản phẩm kỹ thuật, đều cần đến các vật liệu phù hợp. Ngành Khoa học vật liệu dạy chúng ta những vật liệu được tạo ra và lý do tại sao chúng phù hợp cho một sản phẩm bất kỳ. Song song với đó, kỹ thuật vật liệu chỉ cho chúng ta cách áp dụng kiến thức để làm cho mọi vật liệu phát huy tác dụng và được bảo quản tốt,... Để hiểu rõ hơn về Khoa học vật liệu trong hệ thống giáo dục, hãy cùng work247.vn phân tích qua bài viết sau đây!
1. Tổng quan về Khoa học vật liệu
Khoa học vật liệu là toàn bộ các hoạt động liên quan đến việc thiết kế và phát hiện ra các vật liệu mới, đặc biệt là chất rắn. Nguồn gốc trí tuệ của Khoa học vật liệu bắt nguồn từ khi các nhà khoa học nghiên cứu sử dụng tư duy phân tích từ hóa học, vật lý và kỹ thuật để hiểu các quan sát hiện tượng học cổ xưa trong luyện kim và khoáng vật học. Khoa học vật liệu vẫn kết hợp các yếu tố vật lý, hóa học và kỹ thuật. Như vậy, lĩnh vực này từ lâu đã được các tổ chức học thuật coi là một lĩnh vực có tầm quan trọng.
Nhiều vấn đề khoa học cấp bách nhất mà con người hiện đang gặp phải là do giới hạn của các vật liệu có sẵn và cách chúng được sử dụng. Do đó, những đột phá trong Khoa học vật liệu có khả năng ảnh hưởng đáng kể đến tương lai của công nghệ. Có thể nói Khoa học vật liệu đã thúc đẩy sự đổi mới trong cả nghiên cứu và công nghiệp trong các lĩnh vực, từ hàng không đến vũ trụ, và cả y học. Nó là nền tảng cho tất cả các ngành khoa học kỹ thuật khác.
2. Sứ mệnh của ngành Khoa học vật liệu trong giáo dục
Các cá nhân hoạt động trong lĩnh vực Khoa học vật liệu biết cách tích hợp hóa học, vật lý, toán học và sinh học với kỹ thuật để giải quyết các thách thức toàn cầu liên quan đến công nghệ, xã hội và môi trường, bao gồm: Môi trường và biến đổi khi hậu; Sản xuất tiên tiến; Năng lượng tái tạo và bền vững; Hiệu quả vật liệu; Chăm sóc sức khỏe; Công nghệ sinh học; Hàng không vũ trụ và vận tải; Truyền thông và công nghệ thông tin.
Với sự chú ý đáng kể của truyền thông đối với vật liệu nano và công nghệ nano trong những năm gần đây, Khoa học vật liệu đã được đẩy lên hàng đầu tại nhiều trường đại học. Trong Khoa học vật liệu, thay vì tìm kiếm và khám phá các vật liệu cũng như khai thác các tính chất của chúng.
Thay vào đó, người ta nhắm đến việc tìm hiểu các vật liệu một cách cơ bản để có thể tạo ra các vật liệu mới với các đặc tính mong muốn. Cơ sở của tất cả các ngành Khoa học vật liệu liên quan đến các tính chất mong muốn và hiệu suất tương đối của vật liệu trong một ứng dụng nhất định. Đối với cấu trúc của các nguyên tử trộn lẫn trong vật liệu đó thông qua đặc tính hóa.
Tại Việt Nam, Khoa học vật liệu cũng là một chuyên ngành được giảng dạy ở nhiều cơ sở. Khi sinh viên tham gia vào ngành học này, sẽ được đào tạo những kiến thức về toán tin, lý hóa, khoa học và công nghệ trong lĩnh vực vật liệu từ cơ bản đến nâng cao. Đặc biệt, sinh viên sẽ được tiếp cận với lý thuyết về vật liệu điện tử nano. Đồng thời, tham gia vào ngành học, sinh viên cũng sẽ được trang bị các cơ sở kiến thức quan trọng về hàng loạt những vật liệu mới khác như: vật liệu tổ hợp, nano, hợp kim đặc chủng, laser, cáp quang (vật liệu quang điện tử),... Hầu hết, sinh viên đều được tiếp cận với những vật liệu mang tính quan trọng, là cơ sở nền tảng trong bước ngoặt về công nghệ và kỹ thuật hiện đại.
3. Chương trình đào tạo ba chuyên ngành
Sau khi tham gia vào ngành Khoa học vật liệu, sinh viên sẽ được trau dồi các kiến thức nền từ hệ thống các bộ môn đại cương, về văn hóa tư tưởng, chính trị, khoa học môi trường và xã hội. Sau khi kết thúc năm học đầu tiên, đa phần mọi sinh viên đều được lựa chọn các bộ môn là các chuyên ngành phụ trong Khoa học vật liệu để tiếp tục đi sâu nghiên cứu. Tìm hiểu về ba chuyên ngành được xem là các nhánh nhỏ trong chương trình đào tạo của Khoa học vật liệu như sau:
3.1. Chuyên ngành vật liệu và linh kiện màng mỏng
Bộ môn Vật liệu và linh kiện màng mỏng được xây dựng mới mục tiêu đào tạo, xây dựng một đội ngũ cử nhân Khoa học vật liệu có kiến thức vững vàng về kỹ thuật chế tạo, am hiểu quy trình vận hành các thiết bị sản xuất và cho ra đời những vật liệu mới, có tính khả thi về mặt ứng dụng trong đời sống sinh hoạt và sản xuất.
Bộ môn này theo thống kê tại các cơ sở giáo dục, tiếp nhận khá nhiều sinh viên theo học. Đa phần các tân cử nhân ra trường đều có ngay việc làm, hoặc tối đa sau một năm đã có sự nghiệp bước đầu ổn định. Song song với đó, nhiều sinh viên cũng chọn làm việc như một người nghiên cứu học thuật chuyên sâu hơn tại các viện, trung tâm nghiên cứu, học cao học,... Số khác được nhận học bổng toàn phần tại các cơ sở giáo dục trên thế giới thông qua các chương trình liên kết đào tạo tại Việt Nam.
3.2. Chuyên ngành Vật liệu Polymer & Composite
Cũng như bộ môn trên, Vật liệu Polymer và Composite nhận được nhiều sự quan tâm đặc biệt từ các sinh viên sau khi kết thúc chương trình giáo dục đại cương. Vật liệu Polymer và Composite là một bộ môn trang bị cho sinh viên những tri thức từ đơn giản đến phức tạp về vật liệu Polymer - một trong những vật liệu có tính ứng dụng cao nhất ngày nay. Bên cạnh đó, sinh viên cũng được cung cấp kiến thức về các loại vật liệu thông dụng khác trong đời sống, các vật liệu mang tính truyền thống, tổ hợp kim loại được chúng ta sử dụng hàng ngày.
Không chỉ hiểu về kiến thức hàn lâm, sinh viên khi tham gia tại bộ môn cũng được tạo điều kiện tối đa để có môi trường vận dụng thực hành. Thông qua các hoạt động kiến thức, thực tế, thực tập, các cuộc thi nghiên cứu khoa học các cấp tại trường, khoa và đặc biệt là được tiếp cận với nhiều doanh nghiệp, nhà máy hoạt động trong lĩnh vực sản xuất cũng như gia công vật liệu.
3.3. Chuyên ngành Vật liệu từ và Y sinh
Có một sự thật hiển nhiên mà ai cũng biết, là từ sau khi cách mạng công nghệ kỹ thuật, Việt Nam trong đà phát triển định hướng hiện đại hóa, bên cạnh các vật liệu mang tính truyền thống, thông dụng và phổ biến. Sự hiện đại còn yêu cầu phát triển thêm những vật liệu bứt phá mới, trong đó phải ứng dụng được vào quá trình vận hành kỹ thuật và sản xuất,... Chú trọng những vật liệu có tính ứng dụng cao thời 4.0 như vật liệu y sinh, vật liệu điện quang, vật liệu từ,... Những vật liệu này dường như đã đi sâu vào các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, y tế, môi trường,...
Bộ môn thứ ba này giúp các bạn sinh viên có thêm kiến thức về vật liệu y sinh và vật liệu tư, am hiểu tính chất, phân tích, đánh giá và nhận định đặc thù của các vật liệu đó. Thông qua quá trình này, sinh viên sẽ biết cách ứng dụng vật liệu vào khía cạnh nào, như thế nào, góp phần vào sự tối tân hóa ngành vật liệu của Việt Nam.
4. Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên Khoa học vật liệu
Như work247.vn đã thông tin ở trên, trong quá trình học tập, sinh viên ngành Khoa học vật liệu được tiếp cận với nhiều môi trường làm việc thông qua các cuộc khảo sát doanh nghiệp thực tế, thực tập nhà trường tổ chức. Ngoài ra có các hội thảo nghiên cứu khoa học cũng giúp các em có được không gian xây dựng các mối quan hệ có lợi cho sự nghiệp sau này. Nhìn chung, phần lớn đều ra trường, có việc làm ổn định dưới nhiều vị trí liên quan trực tiếp đến lĩnh vực Khoa học vật liệu.
Một số sinh viên Khoa học vật liệu cũng có mong muốn phát triển chuyên môn bằng cách học tập tiếp tục để lấy bằng Thạc sĩ, Tiến sĩ. Ngoài ra, số ít khác có chuyên môn cao, năng nổ trong các hoạt động, đặc biệt là kết quả học tập xuất sắc sẽ được khoa giữ lại để bồi dưỡng trong công tác giảng dạy các thế hệ mới. Nhìn chung, sau khi kết thúc khóa đào tạo tại trường, sinh viên Khoa học vật liệu có đủ năng lực để làm tham gia vào các hoạt động nghề nghiệp như sau:
+ Có khoảng gần 36% sinh viên sau khi ra trường đi làm kinh doanh thuộc lĩnh vực Khoa học vật liệu.
+ Gần 50% tham gia vào các hoạt động sản xuất lĩnh vực Khoa học vật liệu.
+ 5% sinh viên sau khi ra trường làm nghiên cứu sinh, học viên nghiên cứu tại các trung tâm, viện thuộc lĩnh vực này.
+ 1% các sinh viên tiếp tục học cao học bằng các học bổng liên kết tại trường.
+ 8% sinh viên sau khi tốt nghiệp tham gia vào các hoạt động nghề nghiệp khác.
Qua thống kê tổng hợp ở trên, có thể thấy Khoa học vật liệu cũng là một trong những ngành có triển vọng khá cao về việc làm. Đặc biệt trong ngày nay, với nhu cầu xã hội về sản xuất, khai thác và gia công vật liệu, ngành học được dự báo sẽ còn thu hút nhiều sinh viên theo học hơn nữa.
5. [Tuyển sinh] Khoa học vật liệu và cơ sở đào tạo - Điểm chuẩn - Khối thi
Những thông tin đều cho thấy chuyên ngành này đã và đang thực hiện sứ mệnh cung cấp đội ngũ nhân lực chất lượng cao mối năm ra thị trường. Bởi trên thực tế, ngành này không được đưa vào đào tạo ở quá nhiều cơ sở trường học. Nhưng nó xuất hiện ở hai trong số các trường có chất lượng đào tạo bậc nhất Việt Nam, đó chính là: Trường ĐH Khoa học và Tự nhiên TP Hồ Chí Minh và Trường ĐH Khoa học và Tự nhiên Hà Nội (thuộc khối ĐHQG). Với thang điểm chuẩn trung bình từ 20 điểm, các sĩ tử có thể xét tuyển các tổ hợp môn như: A00, 01, 02; B00; D07.
Nếu muốn là sinh viên Khoa học vật liệu, các sĩ tử cần học tốt các môn tự nhiên như Toán, Lý, Hóa,... Không quá nhấn mạnh vào Hóa học, sinh viên khi học ngành này sẽ được trang bị các kiến thức về Toán học nhiều hơn, điều này là để ứng dụng vào việc tính toán cấu trúc, kết cấu, đo lường kỹ thuật,... Bên cạnh đó, bộ môn Vật lý là cơ sở “basic” để sinh viên có thể hiểu được bản chất và đặc thù về các hiện tượng, vật liệu,... Còn về Hóa học, sẽ giúp sinh viên năm vững cấu trúc vật liệu, từ đó biết cách phải làm thế nào trong công tác gia công, sản xuất và sử dụng vật liệu.
Ngành học là một trong những bước đi đầu tiên để xây dựng nền tảng sự nghiệp của mỗi cá nhân. Trên đây là những chia sẻ xoay quanh ngành Khoa học vật liệu, hy vọng bài viết của work247.vn sẽ giúp các sĩ tử tự tin và chủ động hơn trong quá trình chọn ngành học phù hợp cho bản thân mình!