Hướng dẫn cách đọc bản vẽ cơ khí cơ bản và đầy đủ cho kỹ sư

Việc làm cơ khí chế tạo

1. Bản vẽ cơ khí có gì cần lưu ý hơn so với các bản vẽ khác?

So với các bản vẽ thiết bị hay bản vẽ kiến trúc thì bản vẽ cơ khí có mức độ phức tạp nhất định. Các bản vẽ thiết bị thiên về giải thích quá trình hoạt động xảy ra trong thiết bị và mô tả cấu tạo một số bộ phận quan trọng trong thiết bị đó. Đối với bản vẽ kiến trúc xây dựng, kỹ sư nhìn vào đó để thực hiện thi công với kích thước được ghi trên bản vẽ. 

Còn với kỹ sư cơ khí, độ khó được nâng lên rất nhiều. Các bản vẽ cơ khí thường là các bản vẽ các chi tiết, cấu kiện có kích thước thực tế rất là nhỏ. Nếu đọc bản vẽ không chính xác sẽ dẫn tới việc chế tạo kích thước không chuẩn và điều quan trọng nhất là khi các chi tiết không có kích thước chuẩn thì không sử dụng cho bất kỳ hoàn cảnh hay trường hợp nào hết. Do đó cần học cách đọc bản vẽ cơ khí một cách thuần thục và chính xác nhất.

Xem thêm: Ngành kỹ thuật cơ khí là gì

2. Yêu cầu để đọc được bản vẽ cơ khí

Không cần là một kỹ sư mà bất kỳ một ai học cơ khí đều cần có tối thiểu những yêu cầu sau để có thể đọc bản vẽ cơ khí.

Đầu tiên phải nói đến là khả năng vẽ kỹ thuật và tưởng tượng không gian. Có một người thầy đã từng nói với tôi rằng là dân kỹ thuật mà không truyền tải được hình ảnh trong đầu ra giấy thì không nên học kỹ thuật, ban đầu có thể không biết vẽ nhưng cứ luyện tập mỗi ngày thì sẽ vẽ được. Đây là một quan điểm đúng đắn. Nếu bạn không thể truyền tải được ý tưởng trong đầu ra cho người khác thì họ sẽ sản xuất kiểu gì? 

Việc tưởng tượng không gian sẽ giúp bạn nhớ nhanh và lâu hơn hình dạng của chi tiết trên bản vẽ để từ đó tìm ra nguyên lý hoạt động của chi tiết.

Đầu thứ hai cần lưu ý là khả năng phân tích và hiểu nguyên lý, đặc điểm của chi tiết. Việc làm này sẽ được tích lũy và trở nên thành thạo hơn khi bạn tiếp xúc và đi làm thực tế.

Xem thêm: Bản mô tả công việc thiết kế cơ khí mới nhất 2024

3. Các kiểu bản vẽ cơ khí chế tạo

Bản vẽ cơ khí không chỉ gồm một bản A3, A1 hoặc A0 thể hiện hình ảnh vật liệu mà còn có nhiều loại khác nhau. Work247.vn sẽ cung cấp các loại bản vẽ dưới đây cho các bạn hiểu rõ thêm:

- Bản vẽ chi tiết hay còn gọi là bản vẽ tách là bản vẽ phóng to từng chi tiết cần lắp ráp vào sản phẩm

- Bản vẽ lắp là bản vẽ mô tả sản phẩm sau khi đã lắp ráp các chi tiết lại với nhau.

Trong các bản vẽ nhiều khi sẽ có thêm một số chi tiết tiêu chuẩn và có sẵn như bu lông, ốc vít, bánh răng,... Khi có những ghi chú thể hiện chi tiết tiêu chuẩn đó thì không cần bản vẽ tách của chi tiết đó.

4. Cách đọc bản vẽ cơ khí từ những bước cơ bản

4.1. Học cách đọc tổng quan bản vẽ cơ khí

Bước đầu tiên khi đọc bản vẽ cơ khí là đọc ghi chú và một số thông tin cơ bản được ghi trên bản vẽ. Đó là tên chi tiết và tỷ lệ bản vẽ đã được ghi chú ở khung tên. Ngoài ra có thể thêm một số ghi chú như số lượng đặt hàng, nhà máy hay xưởng sản xuất,...

Việc đọc tên chi tiết sẽ giúp bạn điều gì? Nếu là các chi tiết hay sử dụng như bu lông, ốc vít,... thì kỹ sư sẽ có hình dung cụ thể về chi tiết đó. Sau đó nhìn vào bản vẽ để xác định lại hình dạng, kích thước và xác định xem có đặc điểm nào khác không như bu lông có vát hay không,...

Với những chi tiết chưa từng đọc, kỹ sư sẽ hình dung từ hình dạng rồi phân tích đến đặc điểm.

Viết CV online

4.2. Đọc hiểu và phân tích các mặt cắt

Sau khi xác định được chi tiết cần chế tạo, kỹ sư phải đi vào cụ thể hơn về hình dạng vật liệu thông qua các hình chiếu bằng, hình chiếu cạnh và hình chiếu đứng. Đây chỉ là ba dạng hình chiếu cơ bản, ngoài ra còn có thêm các hình chiếu như hình chiếu phụ, hình cắt trục đo.

Kỹ sư cần xác định hình dạng của từng vật thể qua cả ba hình chiếu. Từ đó mới có thể hình dung ra hình khối trong thực tế. Ví dụ như hình trụ trong thực tế, khi chiếu xuống bản vẽ thì hình chiếu cạnh và hình chiếu đứng của nó sẽ là hình chữ nhật. Cần nhìn vào hình chiếu bằng để xác nhận mặt bằng của nó là hình tròn từ đó suy ra hình trụ trong thực tế.

Sau khi có hình dung bao quát, kỹ sư sẽ phân tích đến đặc điểm. Ví dụ như hình trụ này sẽ có trục đi qua toàn hình hay chỉ đi đến một nửa trục hình trụ.

Điểm nữa cần phân tích là các nét vẽ. Xem các nét vẽ trên hình là nét cắt hay nét liền để xác định rằng vật thể đó có bị che bởi vật liệu nào hay không.

Xem thêm: Việc làm kỹ sư cơ khí

4.3. Xem xét đến kích thước

Dựa vào kích thước, người kỹ sư có thể hình dung ra chi tiết đó to hay nhỏ, dài hay ngắn, tròn hay méo. Xác định kích thước sai thì sẽ hủy bỏ toàn bộ sản phẩm sau đó nếu chi tiết đó được đưa vào chế tạo. Các phương pháp chế tạo bây giờ rất tinh vi, có thể tiện hay mài hay chế tạo vật liệu một cách rất chính xác đến từng milimet. Do đó đọc sai kích thước là một điều tối kỵ khi đọc bản vẽ cơ khí.

Các thông số thể hiện kích thước cũng cần lưu ý như thông số đó chỉ bán kính hay đường kính hay góc quay. Trong bản vẽ cơ khí thường thể hiện bán kính thay vì đường kính.

4.4. Phân tích các yêu cầu kỹ thuật

Độ nhám, dung sai và các yêu cầu kỹ thuật khác đều được thể hiện trên bản vẽ cơ khí. Tránh nhầm lẫn giữa các ký hiệu độ nhám hay mặt cắt vật liệu được thể hiện trong hình. Việc xác định độ nhám hay yêu cầu kỹ thuật giúp anh/em kỹ sư biết được cách gia công vật liệu đó và dung sai cho phép khi gia công vật liệu.

Yêu cầu kỹ thuật đối với từng chi tiết khác nhau là khác nhau vì nó là quy định riêng của chi tiết do đó cũng cần chú ý đến phần này.

Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết nhất cách đọc bản vẽ điện hay được sử dụng

5. Kỹ sư lâu năm có nhiều kinh nghiệm thì có gì khác?

Đối với một kỹ sư đã có nhiều kinh nghiệm, không chỉ yêu cầu có khả năng đọc mà còn yêu cầu hiểu bản vẽ cơ khí, hiểu bản vẽ cơ khí chế tạo và thực hiện dựng hình ảnh từ 2D đến 3D một cách tốt nhất. Ngoài ra do có nhiều kinh nghiệm, các kỹ sư lâu năm sẽ không mất nhiều thời gian để định hình trình tự cũng như hình dạng của chi tiết đó.

Trên đây là cách đọc bản vẽ cơ khí mà work247.vn muốn đưa đến cho các bạn. Hy vọng bài viết này có ích cho các bạn mới ra trường hay chưa có kinh nghiệm trong việc xác định những yêu cầu và cách đọc bản vẽ cơ khí cơ bản nhất.