Giải đáp tranh chấp kinh doanh thương mại là gì và cách giải quyết

1. Tranh chấp kinh doanh thương mại là gì và đặc điểm của nó

1.1. Khám phá tranh chấp kinh doanh thương mại là gì?

Tranh chấp thương mại là những xung đột, bất đồng gây ra mâu thuẫn về nghĩa vụ và quyền lợi giữa các bên liên quan trong quá trình hoạt động thương mại. Phát sinh mâu thuẫn từ hoạt động chủ yếu là do 1 trong các bên vi phạm điều khoản trong hợp đồng hay vi phạm pháp luật, khiến các bên còn lại bị ảnh hưởng và thiệt hại tới lợi ích.

Chủ yếu các tranh chấp thương mại phát sinh những cá nhân kinh doanh, pháp nhân, gọi chung là thương nhân.

1.2. Tranh chấp kinh doanh thương mại có đặc điểm gì?

Dưới đây là một số đặc điểm của hình thức tranh chấp kinh doanh trong thương mại.

1.2.1. Chủ thể chính của tranh chấp thương mại là thương nhân

Quan hệ thương mại được thiết lập từ các mối quan hệ giữa các bên đều là thương nhân hoặc một bên là thương nhân và một bên không phải thương nhân. Khi có ít nhất một bên thương nhân trong quá trình tranh chấp thì mới được gọi là tranh chấp kinh doanh thương mại.

Bên cạnh đó, một số chủ thể khác trong quá trình tranh chấp thương mại có thể là tổ chức, cá nhân như tranh chấp giữa thành viên công ty và công ty; tranh chấp hay mâu thuẫn giữa các thành viên trong một công ty, tổ chức về hoạt động, thành lập, giải thể, hợp nhất, chia tách công ty…

1.2.2. Căn cứ phát sinh là hành vi vi phạm pháp luật hoặc hợp đồng

Nhiều trường hợp tranh chấp kinh doanh thương mại xảy ra do các bên xâm hại lợi ích của nhau và vi phạm hợp đồng; đôi khi cũng có thể các bên xâm hại lợi ích của nhau nhưng chưa có phát sinh tranh chấp xảy ra.

Tranh chấp kinh doanh thương mại có nội dung chủ yếu là những mâu thuẫn về nghĩa vụ, quyền lợi hay lợi ích của các bên tham gia trong quá trình hoạt động thương mại và các hoạt động này có bản chất liên quan tới quan hệ tài sản nên nội dung tranh chấp thường ảnh hưởng đến các bên về lợi ích kinh tế.

1.2.3. Các phương thức giải quyết

Để có thể bảo vệ quyền lợi giữa các bên, giúp công dân được giáo dục ý thức tôn trọng pháp luật nên tranh chấp thương mại đòi hỏi cần phải được giải quyết thỏa đáng, góp phần ngăn chặn, ngăn ngừa các hoạt động thương mại vi phạm pháp luật, đảm bảo kỷ cương xã hội và trật tự pháp luật. 

Tranh chấp thương mại hiện này được giải quyết bằng nhiều phương thức khác nhau như hòa giải, thương lượng, tòa án hay trọng tài thương mại. Các nội dung thủ tục, tính chất pháp lý và trình tự tiến hành của các phương thức sẽ khác nhau.

2. Làm thế nào để giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại?

Sau khi đã biết được tranh chấp kinh doanh thương mại là gì cùng đặc điểm của tranh chấp này, chúng ta cùng tìm hiểu các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại nhé!

Như đã nói ở trên, các phương thức giải quyết cơ bản của hình thức này là hòa giải, thương lượng, giải quyết thông qua trọng tài thương mại hay còn gọi là trọng tài quốc tế, thông qua tố tụng tài tòa án.

2.1. Thương lượng

Thương lượng là hình thức được các bên ưu tiên lựa chọn và hầu hết các tranh chấp phát sinh trong thương mại sẽ thường giải quyết bằng phương thức này. Đây cũng là phương pháp được nhà nước khuyến khích để giải quyết các mâu thuẫn phát sinh trong quá trình tranh chấp kinh doanh thương ,mại, để các bên tôn trọng quyền thỏa thuận của nhau.

2.2. Hòa giải

Hòa giải được áp dụng để giải quyết các tranh chấp xảy ra bằng cách tiến hành thương lượng và nhờ một bên khác hỗ trợ, gọi là hòa giải viên. Tùy thuộc vào thiện chí của các bên, kỹ năng, kinh nghiệm và uy tín của người đứng ra hòa giải mà kết quả hòa giải sẽ khác nhau. Người trung gian hòa giải không thể đưa ra quyết định cuối cùng mà quyết định sẽ thuộc về các bên tiến hành tranh chấp.

Hòa giải mang nhiều ưu điểm khác nhau, với chi phí thấp, thủ tục nhanh gọn, các bên xảy ra tranh chấp cho thể quyết định người đứng ra làm trung gian hòa giải và không bị gò bó về mặt thời gian như các hình thức tố tụng trong tòa án. Tính chất của hòa giải theo hướng thân thiện và tích cực để phát triển, giữ gìn mối quan hệ của các bên và mong muốn các bên dàn xếp ổn thỏa, không bên nào bị thua cuộc, tránh việc thắng thua, đối đầu xảy ra giống với quá trình kiện tụng trong tòa án.

Khi giải quyết kinh doanh thương mại trong lĩnh vực kỹ thuật như tài chính, xây dựng… hình thức giải quyết tranh chấp này đặc biệt hiệu quả, các bên cũng có thể có quyền chủ động tìm kiếm một giảng viên có đủ kinh nghiêm để giải quyết tranh chấp này. Ví dụ như nếu các bên kiện tụng tại tòa án, trừ trường hợp thay đổi hội đồng xét xử theo đúng quy định, thì các bên sẽ không được lựa chọn cán bộ giải quyết tranh chấp.

Bên cạnh đó, khi giải quyết bằng hình thức này, các bên đều kiểm soát được bí mật kinh doanh, hay tài liệu liên quan, ngược lại hoàn toàn với giải quyết tranh chấp tại tòa án, các bên đều cần phải công khai bằng chứng.

Tuy vậy, thực hiện giải quyết tranh chấp hòa giải cũng có một số nhược điểm như: Hòa giảng viên không có quyền đưa một vấn đề áp đặt hay mang tính ràng buộc giữa các bên, phụ thuộc vào sự nhất trí của các bên mà việc hòa giải có thể tiến hành hoặc không và nếu các bên không có sự tin tưởng lẫn nhau thì không nên sử dụng cách giải quyết này.

2.3. Trọng tài

Trong quá trình nền kinh tế thị trường ngày càng được ưa chuộng và nhiều nhà kinh doanh phát triển, giải quyết tranh chấp bằng trọng tài vô cùng quan trọng. Đây là hình thức giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại nhờ vào hoạt động của trọng tài viên hay Hội đồng trọng tài, họ đóng vai trò là bên thứ 3 độc lập, đứng ra giải quyết các phát sinh, mâu thuẫn bằng áp dụng những cách giải quyết, phán quyết có giá trị và buộc các bên phải thi hành.

Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại có quyền chủ động cho các bên, linh hoạt, tiết kiệm được thời gian và diễn ra nhanh chóng, đảm bảo hoàn quá trình diễn ra bí mật và rút ngắn thủ tục tố tụng trọng tài. Trọng tài sẽ là người thực hiện giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại bằng nguyên tắc án và các quyết định này sẽ không được công khai hay công bố rộng rãi.

Các bên nếu giải quyết tranh chấp bằng cách này có thể giữ được bí mật kinh doanh, uy tín và danh dự của mình. Các bên cũng có quyền lựa chọn bất kỳ trung tâm trọng tài nào để thực hiện giải quyết các tranh chấp nên giải quyết trọng tài sẽ không bị giới hạn về mặt lãnh thổ. So với phương pháp hòa giải, trọng tài có ưu thế vượt trội hơn vì phán quyết của trọng tài có tính chung thẩm. Khi trọng tài đã đưa ra phán quyết, các bên liên quan đến tranh chấp cần thực hiện và không có quyền kháng cáo trước tòa án hay tổ chức nào khác.

Tuy vậy, giải quyết tranh chấp bằng hình thức trọng tài cần có chi phí khá cao, phí trọng tài càng cao khi thời gian giải quyết càng kéo giải. Quá trình thi hành quyết định trọng tài không phải lúc nào cũng thuận lợi, trôi chảy như thực thi quyết định, thi hành bản án của tòa án.

2.4. Tòa án

Giải quyết tranh chấp thương mại tại tòa án là hình thức giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn phát sinh giữa các bên tại cơ quan xét xử nhân danh quyền lực của Nhà Nước.

Hình thức này cũng có ưu điểm và nhược điểm nhất định. Về ưu điểm, phán quyết của tòa án trong hình thức này có tính cưỡng chế cao do là cơ quan xét xử của Nhà nước. Nếu như bên thua kiện có tài sản thực hiện thi hành án, quyền lợi  của người thắng kiện sẽ được đảm bảo và nếu hai bên không chấp hành sẽ bị cưỡng chế.

Tuy vậy, thủ tục tại tòa án thiếu sự linh hoạt vì được áp dụng theo quy định của pháp luật và nguyên tắc xét xử tại tòa án có thể mang tính răn đe và tiến lộ nhưng có thể khiến các doanh nhân bị lộ bí mật kinh doanh. Vì vật, các thương nhân thường ít lựa chọn hình thức này để giải quyết tranh chấp, được xem là phương án cuối cùng nếu hòa giải, thương lượng hay trọng tài không có tính hiệu quả.

Như vậy, sau khi tìm hiểu bài viết này, bạn đã biết tranh chấp kinh doanh thương mại là gì và các đặc điểm, cách giải quyết rồi đúng không? Mỗi phương thức giải quyết tranh chấp phát sinh đều có ưu điểm và nhược điểm riêng. Các bên kinh doanh thương mại nên giải quyết tranh chấp từ việc thương lượng, hòa giải hay trọng tài trước, nếu không hiệu quả thì mới nên áp dụng giải quyết bằng tòa án. Bên cạnh đó, để hoạt động kinh doanh của bạn đạt hiệu quả tối ưu, bạn nên sử dụng phần mềm quản lý bán hàng 365 để hỗ trợ nhé!