Trọng tài thương mại là gì? Và những điều cần lưu ý

Tác giả: Hằng Lê

Ngày đăng: 25-03-2024

Đối với những người đang học luật và sử dụng luật, thuật ngữ Trọng tài thương mại là gì khá là cần thiết đối với công việc của họ. Mà luật luôn gắn liền với quyền lợi của mỗi bên, vì vậy, chúng ta cần hiểu rõ đặc điểmvà nghĩa vụ của Trọng tài thương mại để biết cách áp dụng chính xác nhất. Bạn đọc hãy tham khảo bài viết dưới đây để có những câu giải đáp xác thực nhất!

Tìm việc làm ngành luật

Chia sẻ tin với bạn bè

1. Trọng tài thương mại là gì ?

Trọng tài thương mại là gì? Hình thức trọng tài này đã có cách đây vài trăm năm tuy nhiên sau thế kỉ thứ 20 mới thực sự phát triển mạnh mẽ.

Định nghĩa về trọng tài thương mại được trích dẫn ở nhiều văn bản, tuy nhiên, chúng ta nên hiểu đầy đủ như sau:

Trọng tài thương mại là một điều khoản trong hợp đồng để trình lên trọng tài tất cả hoặc một số tranh chấp đã phát sinh hoặc có thể phát sinh giữa họ với bên đối tác của họ, cho dù là hợp đồng hay không. Trọng tài thương mại có trong mục điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc do hai bên tự thỏa thuận với nhau. Trọng tài thương mại là Phương thức giải quyết tranh chấp liên quan đến thương mại(theo quy định Điều 2, Luật Trọng tài thương mại 2024), hình thức này được sử dụng thay thế cho phương thức giải quyết tranh chấp Tòa án.

Xem thêm: Những điểm cần lưu ý trong bộ luật thương mại mới nhất 2021

2. Đặc điểm của trọng tài thương mại

Về hình thức pháp lý, trọng tài thương mại là một tổ chức phi Chính phủ, hoạt động theo pháp luật và quy chế về trọng tài thương mại.

Mỗi trung tâm trọng tài có quyền tự xác định về lĩnh vực hoạt động của mình tùy theo khả năng chuyên môn của đội ngũ trọng tài viên và họ phải ghi rõ điều lệ cảu trung tâm trọng tài. Trong quá trình hoạt động, trung tâm trọng tài có thể mở rộng hoặc thu hẹp lĩnh vực hoạt động của mình dựa trên sự chấp thuận của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Nhà nước vẫn sẽ thực hiện vai trò quản lí của mình thông qua quy định pháp luật, cũng như các quy định khác về điều ước quốc tế, đào tạo và hỗ trợ, nhưng họ không can thiệp quá sâu vào những công việc của trung tâm trọng tài.

Về nguyên tắc, trọng tài là sự kết hợp của thỏa thuận và tài phán. Đầu tiên, phương thức giải quyết tranh chấp của trọng tài do các bên thỏa thuận và được tiến hành theo luật trọng tài. Thẩm quyền được hình thành từ ý chí thỏa thuận của các bên tranh chấp,đó là một trong những nguyên tắc cơ bản của trọng tài. Về thẩm quyền của Tòa án đối với Trọng tài, pháp luật của nhiều nước trên thế giới cũng như pháp luật Việt Nam đều ghi nhận sự hỗ trợ của Tòa án đối với việc tổ chức và hoạt động của trọng tài. Tòa án hỗ trợ trọng tài về các nội dung như: thông qua trình tự, thủ tục công nhận và cho thi hành quyết định của trọng tài thương mại.

Với các hình thức trọng tài, tồn tại dưới hai hình thức cơ bản đó là trọng tài vụ việc và trọng tài quy chế. Trọng tài vụ việc là hình thức trọng tài được lập ra theo yêu cầu của các bên tham gia để giải quyết vụ tranh chấp cụ thể và giải thể khi tranh chấp đó đã được giải quyết. Còn trọng tài quy chế được thành lập dưới dạng các trung tâm, tổ chức, có cơ cấu tổ chức và trụ sở rõ ràng. Việc chọn hoặc chỉ định trọng tài tham gia giải quyết tranh chấp chỉ được giới hạn trong danh sách trọng tài viên của trung tâm. Vì vậy, hoạt động xét xử của trung tâm trọng tài chỉ được tiến hành bởi các trọng tài của chính trung tâm.

Chúng ta cần lưu ý rằng, phán quyết trọng tài có giá trị chung thẩm và người đương sự không thể kháng cáo trước bất kì cơ quan, tổ chức nào. Trọng tài chỉ xét xử một lần, phán quyết có giá trị chung thẩm, và trong trường hợp không bị hủy thì sẽ được chuyển sang Cơ quan thi hành án.

Việc làm ngành luật tại Hồ Chí Minh

3. Những ưu điểm của trọng tài thương mại

3.1. Tính trung lập và hiệu lực quyết định của trọng tài trong việc giải quyết tranh chấp

So với Tòa án, trung tâm giải quyết trọng tài thương mại có ưu điểm là nhanh gọn hơn, và quyết định mang giá trị trung thẩm, tức là có hiệu lực cuối cùng. Thông thường, Tòa án phải xử mất khá nhiều thời gian, quy trình rắc rối, thì ngược lại như vậy, trọng tài thương mại thì cách giải quyết vô cùng nhanh gọn và linh hoạt. Tính trung thẩm của trọng tài yêu cầu bắt buộc đối với các bên đương sự và không được chống án hay kháng cáo. Sau khi tuyên án xong, trọng tài kết thúc nhiệm vụ và sự tồn tại của trọng tài sẽ chấm dứt. Những ưu điểm này có tác dụng đặc biệt trong đầu tư thương mại trong nước và quốc tế.

3.2. Trọng tài thương mại là một cơ chế giải quyết trang chấp bí mật.

Vì giải quyết tranh chấp thương mại của các nhà kinh doanh, nên tính bí mật đòi hỏi rất cao. Nguyên tắc trọng tài xử kín được thừa nhận bởi pháp luật trọng tài các nước, nếu các bên không quy định khác. Để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp là giữ vững uy tín trong thương mại, thì tính bí mật trong trọng tài pháp luật có ý nghĩa rất lớn trong môi trường thương mại cạnh tranh như hiện nay. Bởi những doanh nghiệp, công ty thương mại luôn không muốn những vụ tranh chấp của mình được công khai trước tòa và công chúng.

Xem thêm: Cạnh tranh lành mạnh là gì?

3.3. Cơ chế giải quyết của trọng tài mềm dẻo, linh hoạt cho các bên tham gia

Tại trung tâm trọng tài thương mại, họ được tự do chọn thủ tục, thời gian, địa điểm, phương thức giải quyết tranh chấp tiện lợi, hiệu quả và nhanh chóng nhất cho các bên trong khuôn khổ cho phép. Điều này giúp các bên giảm được chi phí, thời gian và đạt hiệu quả cao cho quá trình giải quyết tranh chấp.

Xem thêm: Thương nhân là gì?

3.4. Tiết kiệm thời gian

Đối với các nhà kinh doanh thương mại, họ đòi hỏi không thể lãng phí thời gian, điều này Tòa án truyền thống khó có thể đáp ứng được. Ngoài ra, giải quyết bằng Tòa án, các bên có quyền kháng cáo, làm cho tiến độ vụ án có thể kéo dài. Trong thực tế, thời gian kéo dài tối đa của một vụ giải quyết tranh chấp xử bởi trọng tài thương mại là 6 tháng, và nếu trình lên Tòa án còn có thể kéo dài nhiều năm.

3.5. Các bên đương sự được tham khảo ý kiến của các chuyên gia

Ưu điểm này cho phép các bên đương sự được quyền chọn trọng tài có lĩnh vực tốt, kiến thức am hiểu sâu rộng về quyền và pháp luật để giải quyết tranh chấp thật thỏa đáng. Quyền được lựa chọn này không tồn tại ở Tòa án.

4. Tiêu chuẩn của một trọng tài viên

Trọng tài viên là người được chọn bởi Trung tâm trọng tài hoặc Tòa án chỉ định để giải quyết các vụ việc tranh chấp theo quy định của Luật trọng tài 2024.

Điều 20 Luật trọng tài 2024 có quy định tiêu chuẩn một trọng tài viên:

Những người có đủ các tiêu chuẩn sau đây có thể làm Trọng tài viên: Như mọi công dân khác, họ cần có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của Bộ luật dân sự. Tiếp đến, trình độ của một trọng tài viên là đại học và đã có số năm công tác thực tế theo ngành đã học từ 5 năm trở lên. Và trong trường hợp đặc biệt, chuyên gia có trình độ chuyên môn cao và có nhiều kinh nghiệm thực tiễn, mặc dù không đáp ứng được yêu cầu nêu tại điểm trên, cũng có thể được chọn làm Trọng tài viên.

Những người có đủ tiêu chuẩn theo quy định Điều 20 nhưng thuộc một trong những trường hợp sau đây sẽ không được trở thành trọng tài viên: người đang là Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên, Chấp hành viên, công chức thuộc Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, cơ quan điều tra, Cơ quan thi hành án. Những người đang là bị can, bị cáo, người đang chấp hành án hình sự hoặc đã chấp hành xong bản án nhưng chưa được xóa án tích. Trung tâm trọng tài có thể quy định thêm các tiêu chuẩn cao hơn tiêu chuẩn quy định tại khoản 1 Điều này đối với Trọng tài viên của tổ chức mình.

Việc làm ngành luật tại Hà Nội